Girişimcilik Dünyasında Farklı Yaklaşımların Ekosistemlere Etkisi
Girişimciler yeni istihdam ve ekonomik büyüme yarattıklarında ve inovasyonu yaydıklarında, bulundukları şehirler ve ülkeler için kritik bir rol oynuyorlar. Yerel girişimcilik ekosistemlerinin üretken olması, şehirlerin ve bölgelerin gelişmesine daha çok olanak sağlıyor. Ancak, girişimcilik toplulukları birtakım caydırıcı problemlerle yüzleştiğinde şehirler ve bölgeler kapana kısılabiliyor. Son yıllarda politikacılar, sivil toplum liderleri ve kurumsal yöneticiler gibi birçok karar verici merci, girişimcilik topluluklarının önemini fark ederek Startup’ların verimliliğini artırmanın yollarını aramaya başladı. Peki bu kişilerin yaklaşım ve eylemleri, çevresel koşulları dramatik bir şekilde yeniden şekillendirebilme güçleri ve girişimcilerin faaliyet gösterdiği ağları destekleme potansiyelleri, yerel girişimcilik topluluklarının daha üretken olmasını nasıl etkiliyor?
Endeavor’ın araştırma kolu Endeavor Insight, bu soruyu cevaplamak için Bill & Melinda Gates Vakfı tarafından finanse edilen 18 aylık bir araştırma projesi yürüttü. Bu raporda özetlenen bulgular, 6 şehirde 2.000'den fazla teknoloji girişimcisi ile yapılan görüşmelerin yanında, 5.000'den fazla teknoloji şirketi kurucusu ve şirketinden alınan ikincil verilere dayanmaktadır. Ayrıca 500'den fazla yatırım firması ve yerel girişimciliğe destek veren kuruluştan da veriler toplanmıştır.
Bu çalışma aynı zamanda girişimcilik ekosistemindeki kurucuların, yatırımcıların ve diğer aktörlerin toplu etkisini değerlendirmek için ‘network’ analizlerini kullanan ilk araştırma projelerinden biri olma özelliği taşıyor.
Bangalore & Nairobi Raporu:
Bangalore ve Nairobi şehir ekosistemlerini inceleyen ve karşılaştıran araştırma, girişimcileri destekleyen karar verici kişilerin uyguladığı farklı yaklaşımların doğurduğu farklı sonuçları öne çıkarmaktadır.
Bangalore: Dünyanın en başarılı yazılım şirketlerinden bazıları Bangalore’nin girişimcileri tarafından yönetiliyor. Bangalore’nin yerel e-ticaret firmalarından biri olan Flipkart, 2018 yılında 16 Milyar USD’ye satıldı. Aynı şekilde Redbus, Myntra ve TaxiforSure gibi birçok yerli teknoloji şirketi toplam 100 Milyar USD’den daha büyük rakamlarla exit yaptı. Şehirdeki teknoloji firmaları o kadar çok istihdam sağladı ki, hükümet liderleri yakında Bangalore’de bilgi teknolojisinde çalışan kişilerin Silikon Vadisi’nde olduğundan daha fazla olacağını ileri sürüyor. Ulusal hükümet, uluslararası satışlardaki vergi kısıtlamalarını hafifleterek ve kamu kontrolü olmadan IPO fiyatlarının belirlenmesine olanak sağlayarak teknoloji firmaları için rekabetçi bir ortam oluşturulmasına yardımcı oldu. Bangalore’da büyük şirketler kurmayı başaran girişimciler, kendi şirketlerini kuran eski çalışanlarını destekleyerek ve onlara danışman ve yatırımcı olarak toplumda geri verme kültürünü inşa ediyorlar. Başarılı teknoloji firmalarının eski çalışanları tarafından 200'e yakın Bangalore merkezli teknoloji firması başlatıldı. Bangalore; Accel, Sequoia ve Tiger Global gibi küresel girişim sermayesi firmalarının yerel teknoloji şirketlerine aktif olarak yatırım yaptığı bir şehir haline geldi.
Nairobi: Nairobi’nin yazılım sektörü de son 10 yılda farklı bir yaklaşımla büyük ilgi gördü. Uluslararası fonlar ve devlet kuruluşları şehirdeki girişimcilik programlarına Milyonlarca Dolar yatırım yaptı. Mobil telefon tabanlı bankacılık hizmeti olan MPESA’nın başarı hikayesi, destek kuruluşlarının ve uluslararası kuruluşların dikkatini çekti. Destekçiler ve fonlar teknoloji odaklı girişimleri finanse etmeye başlayarak, kişisel mikrofinans kredileri ve eğitim hizmetleri sunan yerel kuruluşların kendilerini yeniden şekillendirmelerine ve girişimcilik destek programları başlatmalarına önayak oldu. Hemen hemen tüm bu programlar, henüz çok çalışanı veya yabancı yatırımcıları olmayan erken aşama girişimlere odaklanıyor. Hükümet liderleri, ekonomik kalkınmaya destek olmak için ülkeye geniş bant internet erişimi sağlayan bir denizaltı fiber optik kablo inşaatı başlattı. Bağışçıların, hükümet liderlerinin ve yerel şirketlerin destekleri Nairobi’nin girişimcilik ekosistemini yeniden şekillendirdi. Nairobi’nin yazılım topluluğunun çoğu, Kenya dışından, genellikle ABD ve Avrupa’dan gelen ‘expat’lardan oluşuyor. Nairobi’de sadece on yıl içinde, 20’den fazla yeni teknoloji girişimi açıldı ve sonuç olarak Nairobi yazılım sektörü dünyanın en çok desteklenen girişimcilik ekosistemlerinden biri haline geldi.
Diğer şehirler için alınacak dersler: Girişimcilik topluluklarının kalkınmak için tek bir yol takip etmeleri gerekmiyor. Bangalore ve Nairobi, girişimcilik ekosistemlerinin gelişimi açısından farklı modelleri temsil ediyor. Bu iki şehirdeki gelişim için izlenen farklı metotların farklı sonuçlara yol açtığını da görmek önemli . Her iki ekosistem de üretken teknoloji girişimleri kurma ve ürünleri üretme potansiyelini göstermiş olsa da, Bangalore için uygulanan yöntemlerin yerel girişimcilik ekosistemini daha fazla geliştirdiği söylenebilir…
Girişimcilik Ekosistemlerinde Verimlilik Üzerine 5 Ders :
1) Girişimcilik ekosistemlerinin tek bir kalkınma yolunu takip etmesi gerekmiyor.
Bangalore ve Nairobi örneklerinde gördüğümüz gibi, girişimcilik ekosistemleri yerel karar vericilerin seçimlerine bağlı olarak farklı özellikler geliştirebilir.
2) Girişimcilik toplulukları, nispeten az sayıda Scaleup şirketi sayesinde üretken hale gelebilirler.
Bu araştırmada ele alınan şehirlerde ve dünya çapında diğer ekosistemler arasında görülebilen dört verimlilik eğilimi aşağıdaki gibidir:
• Girişimci şirketlerin büyük bir kısmı düşük üretkenlik gösteren mikro işletmelerdir.
• Önemli ölçeğe ulaşan ve verimlilik gösteren az sayıda şirket ekosistemin büyük bir bölümünü oluşturur.
• Önemli ölçeğe ulaşan girişimler, başlangıç yıllarında da akranlarına göre çok daha hızlı büyüme eğilimi göstermişlerdir.
3) En hızlı ölçeklenen şirketlerin kurucuları, geçmişte ölçeğe ulaşan şirketlerin liderlerinden mentörlük ve yatırım aldı.
Projeye dahil olan şirketler arasında en hızlı büyüyen şirketlerin kurucuları, geçmişte ölçeğe ulaşan şirketlerin yönetiminde bulunmuş insanlardan destek veya yatırım almıştır. Bu da, ekosistemde bağlantıların kurulmasıyla beraber ayna etkisi yaratmıştır. Bu yüksek değerdeki bağlantılar üç şekilde ortaya çıkar; iş deneyimi, mentörlük yoluyla destek veya erken aşama yatırım.
4) Çarpan etkisi yaratan kişiler girişimcilik topluluklarının gelişimini şekillendirir.
Çarpan etkisi yaratan kişilerin ortak prensipleri, girişimcilik ekosisteminin yollarını aydınlatmak için kullanılabilir. Benzer benzeri çeker ilkesinden yola çıkarak, ‘expat’lar ya da ekosisteme geri vermeyi ilke edinmiş kurucular gibi etkili kişiler destek vermek için yine kendileri gibi çarpan etkisi yaratacak kişileri seçiyor. Bu tür kişiler, aynı zamanda ekosistemin parçası olan diğer kişilere örnek olarak davranışlarını şekillendiriyor.
5) Ölçeklenen firmaların liderlerinin ekosisteme katkıda bulunması, girişimcilik ekosisteminin daha üretken olmasını sağlar.
Ölçeğe ulaşan firmaların liderlerinin sahip olduğu deneyimin paylaşımı, verdiği destek ve yaptığı yatırımın yaygın oluşu, Bangalore’nin teknoloji girişimciliği ekosisteminin neden Nairobi’den çok daha üretken olduğuna bir açıklama olabilir. Ekosistem liderleri, potansiyeli yüksek girişimcilerin etkilerini artıracak aksiyonlar alırsa, bu aksiyonların sonucu daha uzun süreli ve faydalı oluyor.
Öneriler: Girişimcilik ekosistemleri, üretkenliği ve meritokrasiyi destekleyen; “aşağıdan yukarıya yaklaşımlar” yöntemini kullanılarak desteklenmelidir.
Nairobi’deki girişimcilik topluluğunun gelişimine yönelik kullanılan uygulamalar, “yukarıdan aşağıya” bir yaklaşım olarak nitelendirilebilir. Bu tür yaklaşımlarda hedefler girişimcilik deneyimi olmayan lider profilindeki kişiler tarafından belirlenir. Bu kişiler genellikle yabancı “uzmanlar” ve “teknik danışmanlar” ya da sivil toplum kuruluşları, hükümet veya akademi gibi kar amacı gütmeyen sektörlerden elde edilen yerel profesyonellerdir. Bu danışmanlar, girişimci liderleri karar verme süreçlerine dahil etmeyerek kendilerini toplumun üstünde tutarlar.
Bangalore’nin örneğinde farklı bir uygulama görüyoruz. Hedefler yerel girişimci liderler tarafından belirlendiğinde, girişimcilik topluluğunun gelişimine “aşağıdan yukarıya” yaklaşımının izlendiği söylenebilir. Uygulamada, aşağıdan yukarıya inisiyatifler neredeyse her zaman ölçeğe ulaşmış yerel şirketlerin liderleri tarafından yürütülür. Bunun sebebi, bu kişilerin güvenilirliğe ve aynı zamanda yeni programlar başlatmak için gerekli finansal kaynaklara sahip olmalarıdır. Bu liderler, yerel yatırım firmalarında ve kuruluşlarında günlük yönetici olmanın yanı sıra bireysel programlar için yönetim kurulu üyeliği gibi görevlerde görülebilirler.
Girişimcilik topluluklarında gözlenen yaygın yaklaşımlar:
1) Aşağıdan yukarıya yaklaşımlar
Liderlik ve Finansman:
· Hedefler, ölçeğe ulaşan yerel şirketlerin liderleri tarafından belirlenir.
· Karar verme yetkisi en iyi performansı gösteren kuruculardadır, ancak diğer kurucular da dahil olabilir.
· Yatırımlar yerel girişimlerin liderlerinden somut katkılar içerir.
Bulgular: Zaman içinde, şirketleri ölçeklendirme deneyimine sahip kişilerin ekosisteme etkileri artar. Bu kişiler, başarılı yerel girişimciler veya başka ülkelerden başarılı kuruculardır.
2) Yukarıdan aşağıya yaklaşımlar:
Liderlik ve Finansman:
· Hedefler, yerel girişimci liderlerin katılımıyla ekosistemin dışından gelen kişiler tarafından tanımlanır.
· Karar verme yetkisi genellikle ekosistemin dışında kalan kişilerindir.
· Yatırımlar, girişimcilik topluluğunun dışında kalan kişi veya kurumlardan gelir.
Bulgular: Zaman içinde, ekosistemin dışından gelen ve ölçeklenme deneyimi olmayan kişilerin ekosisteme etkileri artar: Bu kişiler genellikle yabancı danışmanlar veya girişimci liderlik deneyimi olmayan profesyonellerdir.
Girişimciler hem kendi işlerinde hem de ekosistemde üretkenliği arttırmak istiyorlarsa, yukarıdan aşağıya yaklaşımları tersine çevirmeli ve aşağıdan yukarıya uygulamaya öncelik vermelidirler.
Bu yazı Endeavor Ekibi’nden Dilan Özkul ve Eylül Şarer tarafından derlenmiştir.
