COVID-19 Girişimcileri Nasıl Etkiledi ve Bu Dönemi Nasıl Geçirmeliyiz?

Geçtiğimiz hafta, COVID-19 sebebiyle herkesin yavaş yavaş evden çalışmaya başladığı dönemde, girişimcilerin yaşanan bu hızlı değişime nasıl ayak uydurduğunu ve ne tür önlemler aldığını öğrenmek adına hızlı bir anket yayınladık. Yaklaşık 250 kişinin katıldığı anketin sonuçlarını kısa bir özetle aşağıda paylaşıyoruz. Hem kısa hem uzun vadede bu sonuçların farklı kurumlar olarak girişimcilere vereceğimiz desteklere ışık tutması ve yön vermesini umuyoruz.

· Ankete her sektörden katılım oldu. Yaklaşık 5’te 2’si (neredeyse eşit oranda) ticaret ve perakende ve kurumsal yazılım teknolojileri oluşturdu. Tabloda “diğer” olarak işaretlenen %25’lik kısımda oyun/e-spor, turizm, reklam/medya gibi sektörler bulunuyor.

· Katılımcıların %65’ten fazlasının şirket yaşı 5’ten küçük ve çoğunluğun ekip sayısı 5–25 arasında. Ekip sayısı 1–5 kişi arasında olanlar da dikkate alınacak bir payı oluşturuyor.

· Ankete katılanların %90’ı evden çalışma sistemine geçmiş, geçmeyenlerin ise yarısı 1–2 hafta içinde geçmeyi düşünüyor.

· Evden çalışma sisteminin çalışma verimliliğini ciddi oranda azaldığını söyleyen katılımcılar azınlıkta. %75’lik bir kısım neredeyse eşit oranda, verimde değişiklik olmadığını, en fazla %20’lik düşüş olduğunu, veya arttığını söylüyor.

· Katılımcıları en çok endişelendiren kısım, mevcut müşteri kaybı/yeni müşteri bulamama, ardından geciken ödemeler olarak öne çıkıyor. Öte yandan sürecin genel olarak benzersiz olması ve gelecek öngörüsünün yapılamaması da bazı katılımcıları endişelendiriyor.

· Katılımcıların neredeyse %65’i giderleri kısmak için önlem almış. Bu önlemlerin çoğunluğunu operasyonel giderleri veya pazarlama/iş geliştirme/satın alma gibi giderleri kısmak olmuş. Öte yandan işe alımları veya vergileri erteleyenler de olmuş.

· Anketi dolduranların %75’i, 2020 kar hedeflerinde azalma öngörüyor. Bu öngörüde olan kısmın yarısı, azalmayı %20–50 arasında belirtmiş.

· Kar hedefleri dışında en büyük finansal etkiler ise, finansal kaynakların bitmesi, fon/hibe/yatırımların ertelenmesi veya tamamen iptal olması ile işten çıkarma gibi İK bütçelerinde düşüş olarak öngörülüyor. Çoğunluk, bu etkilerin 1–3 ay veya 3–6 ay arası bir dönemde gerçekleşeceğini düşünüyor. Ek olarak nakit akışı yönetimi sorunları, ekip ve dolayısıyla işi büyütememe, sektör dinamiğinin değişmesinden ötürü iş modelinde değişikliğe gitme gibi etkiler beklenenler arasında.

· Mevcut gündemin devam etmesi halinde kaynakların tükeneceği zaman dilimini belirtenlerde dağılım eşit oranda farklılık gösteriyor. Bu zaman dilimi sırasıyla 1–3 ay, 9 aydan fazla (bu iki dilim eşit çıkmış), 3–6 ay ve 6–9 ay olarak verilmiş.

· Peki bu dönemi daha rahat atlatmak adına beklentiler ne yönde? Burada da neredeyse birbirine eşit olarak devlet hibe destekleri ve vergi muafiyeti beklentisi öne çıkıyor. Ardından banka kredi destekleri geliyor. Beklentilerini kısa çalışma ödeneği, kredi garanti fonu, SGK /İşkur destekleri ve kredi ertelemeleri olarak detaylıca belirtenler mevcut. Katılımcıların çoğu, henüz bir destek veya hibeye başvurmamış.

Tüm bunların yanında, girişimcilerin ek olarak belirttiği bir-iki konuya özellikle değinmek isteriz. Hem haberlerde gördüklerimiz/okuduklarımız, hem de eve kapanmış olmak hepimiz gibi, hatta belki daha da çok, girişimcileri psikolojik olarak etkiliyor. Hem kendilerinin hem de ekiplerinin motivasyonunu yüksek tutmanın zorluğundan bahseden oldukça fazla girişimci bulunuyor. Bir yandan da doğal olarak yurt dışıyla iş yapan girişimcileri ulaşımın ve gümrük çıkışlarının kısıtlanması satış, pazarlama ve iş geliştirme anlamında etkilemiş durumda. Fakat olumsuz tabloların yanında olumlu gelişmeler de bulunuyor: Tüm gelişmeler sonucunda online kanalları hareketlenen, iş geliştirmeye odaklanan veya hemen harekete geçerek değişime adapte olmaya odaklanan kurucular da mevcut. Evde daha çok vakit geçirmenin sonucu aile ilişkilerinin gelişmesi gibi güzel anektodlar paylaşan girişimciler de oldu 😊

Yazımızı geçirdiğimiz dönemi daha rahat geçirmek adına yönetim kurulu başkanımız Emre Kurttepeli’nin önerileriyle sonlandırıyoruz.

1) İlk önceliğinizin çalışma arkadaşlarınız ve müşterilerinizin sağlık ve emniyeti olması gerekiyor. Bundan hiçbir durumda taviz vermeyin.

2) Bu kriz döneminde nakit akışı, karlılıktan veya büyümeden çok daha önemli. Hızla nakit akışı yönetimine geçin. Küçülüp ayakta kalmak, küçülmeden şirketinizi kapatmaktan her zaman daha iyidir.

3) Şu anda masraf kısmak kaçınılmaz. Geçmiş krizlerin bize verdiği derslerden biri, masraf kısmak konusunda en hızlı davrananın ayakta kaldığı. Unutmayın ki böyle dönemlerde, ne kadar zor olsa da masrafları düşürmek finansal kaynak bulmaktan çok daha kolay ve hızlıdır.

4) Her gider eşit değildir. Giderleri düşürürken miktardan ziyade stratejik (core-competency) olup olmadığına bakın. Stratejik giderler en son kısılacak olanlardır çünkü kriz sona erdiğinde ve yeniden büyüme dönemi başladığında bu giderlere tekrar ihtiyacınız olacak.

5) Tahsilatlarınıza çok dikkat edin, onları yakından takip edin.

6) Bu dönem sonunda ayakta kalanlar daha da güçlenecekler. Yani bu dönemi atlatınca öncesinden daha iyi günler sizi bekliyor. Bunu aklınızdan hiçbir zaman çıkarmayın.

Bu yazı Endeavor Ekibi’nden Alev Ertem tarafından derlenmiştir.